ریزش مو یا آلوپسی زمانی اتفاق می‌افتد که موهای شما شروع به نازک شدن، ریزش تدریجی یا ریزش توده‌ای می‌کند. ریزش ناگهانی مو می‌تواند موقتی بوده و به دلایلی مثل استرس، تغییرات هورمونی، خودایمنی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی، کمبود ویتامین یا اثرات بعضی سموم و داروها رخ دهد. اما گاهی ریزش مو نیز بسته به علت‌هایی مثل تأثیر ژن‌ها و افزایش سن و البته نحوه تأثیر آن بر چرخه رشد مو می‌تواند دائمی باشد. بنابراین بسیار مهم است که علت ریزش شدید مو در درجه اول مشخص شود. در این مقاله 14 علت ریزش مو را به طور مفصل شرح می‌دهیم.
علت ریزش مو چیست؟
ابتدا باید این واقعیت را بدانیم که ریزش مو در حد معمول طبیعی بوده و رشد معمولی مو شامل ریزش موهای قدیمی هم می‌شود؛ زیرا موهای جدید در سه دوره رشد می‌کنند:
- آناژن (مرحله رشد): موی جدید در فولیکول رشد کرده و موی قدیمی را از طریق پوست سر به بیرون می‌راند.
- کاتاژن (مرحله انتقالی): فولیکول مو شروع به کوچک شدن می‌کند، رشد مو کند شده و سپس مو از فولیکول جدا می‌شود.
- تلوژن (مرحله استراحت): فولیکول مو وارد مرحله استراحت شده و با توقف رشد مو، ریزش مو اتفاق می‌افتد.
فاز آناژن معمولا بین 2 تا 8 سال برای موهای سر طول می‌کشد؛ هر چه طول مدت این فاز طولانی‌تر باشد، یعنی موهای شما سالم‌تر است.
عوامل ریزش مو چیست؟
افرادی که موهایی با رشد طبیعی دارند معمولاً 50 تا 100 تار مو در روز از دست می‌دهند. اما علت ریزش شدید مو چیست؟ در ادامه می‌بینیم که چگونه شرایط سلامتی، استرس و تغییرات هورمونی می‌توانند عوامل ریزش مو باشند:
1. ژنتیک
در ریزش موی ارثی یا آلوپسی آندروژنتیک، علت ریزش مو ژنتیکی و به‌دلیل عدم تعادل هورمونی است که بر هورمون‌های آندروژن (معمولاً تستوسترون) تأثیر می‌گذارد. هر کسی ممکن است ریزش موی ارثی را تجربه کند، اما بیشتر مردان تحت تأثیر قرار می‌گیرند که به آن طاسی الگوی مردانه می‌گویند.
در مردان، مو در نزدیکی بالای سر شروع به نازک شدن می‌کند و یک خط رویش مو به شکل “M” تشکیل می‌دهد که در نهایت به طاسی یا کچلی می‌رسد. در خانم‌ها، موها در کل سر نازک می‌شوند بدون اینکه خط رویش موها عقب‌نشینی کند.
هیچ درمانی برای ریزش موی ارثی وجود ندارد، اما بعضی درمان‌ها ممکن است به کاهش ریزش یا رشد مجدد مو کمک کند. درمان‌های ریزش موی ارثی عبارتند از:
- روگین (مینوکسیدیل): یک داروی موضعی مورد تایید FDA است که برای درمان ریزش موی ارثی با کمک به گشاد کردن رگ‌های خونی برای بهبود سلامت فولیکول‌های مو و تقویت چرخه رشد روی پوست سر استفاده می‌شود.
- پروپشیا (فیناستراید): این دارو مهارکننده 5 آلفا ردوکتاز نوع 2 است که از تبدیل تستوسترون به دی هیدروتستوسترون (DHT) که موجب ریزش مو می‌شود، جلوگیری می‌کند. این دارو باید به‌صورت خوراکی مصرف شود و مورد تایید FDA برای درمان ریزش موی ارثی است.
- درمان با نور قرمز: این روش، از لیزر به منظور تحریک رشد مو در فولیکول برای کمک به درمان طاسی با الگوی مردانه و زنانه استفاده می‌کند.
- اسپیرونولاکتون: دارویی است که به مسدود کردن DHT و جلوگیری از تأثیر تستوسترون بر گیرنده‌های آندروژنی که می‌تواند منجر به ریزش مو شود، کمک می‌کند. این داروی خوراکی معمولاً برای درمان طاسی الگوی زنانه استفاده می‌شود.
- کاشت مو: یک روش جراحی شامل کاشت فولیکول‌های موی سالم در مناطقی از موهای نازک است. موهای کاشته شده اغلب از کناره‌ها یا پشت سر گرفته می‌شود.
2. افزایش سن
موها به طور طبیعی کم‌کم شروع به نازک شدن می‌کنند و با افزایش سن، رشد آنها کاهش می‌یابد. دقت کنید که ریزش موی مرتبط با افزایش سن با ریزش موی ناشی از افزایش آندروژن متفاوت است؛ زیرا تحت تأثیر هورمون‌ها قرار نمی‌گیرد. در عوض، افزایش سن باعث می‌شود که فولیکول‌های مو در نهایت رشد مو را متوقف کنند. خاکستری و سفید شدن رنگ موها نیز با از دست دادن رنگدانه‌ها، باعث تغییر در ساختار موها و ضعیف شدن آنها می‌شود. ریزش موی مرتبط با افزایش سن اجتناب‌ناپذیر است؛ اما با شروع سفید شدن موها، درمان‌هایی مانند ماینوکسیدیل می‌توانند به رشد مجدد مو کمک کنند.
۳. ریزش موی سکه‌ای
آلوپسی آره آتا (Alopecia Areata) یا ریزش موی منطقه‌ای یا سکه‌ای وضعیتی است که باعث می‌شود سیستم ایمنی به فولیکول‌های موی سالم حمله کند. به عبارت دیگر علت ریزش شدید مو در نقطه‌ای خاص، یک بیماری خودایمنی است. انواع آلوپسی آره آتا عبارتند از:
- آلوپسی آره آتا تکه‌تکه یا منطقه‌ای: شایع‌ترین نوع است که در آن افراد تکه‌های کوچکی از مو در پوست سر یا بدن را از دست می‌دهند.
- آلوپسی توتالیس: منظور همان ریزش کامل موی سر است.
- آلوپسی یونیورسالیس: نوع نادری است که در آن افراد تمام موهای پوست سر، صورت و بدن را از دست می‌دهند.
- آلوپسی اسکار: تخریب کامل فولیکول‌های مو که باعث ایجاد اسکار می‌شود و موها نمی‌توانند دوباره رشد کنند.
بسیاری از افراد مبتلا به آلوپسی ممکن است به‌طور طبیعی بدون نیاز به درمان دوباره موها رشد کنند؛ اما موارد شدیدتر نیاز به درمان دارند و در مواردی ریزش موی دائمی اتفاق می‌افتد. درمان‌های آلوپسی شامل موارد زیر است:
- ماینوکسیدیل
- کورتیکواستروئیدهای موضعی
- تزریق کورتیکواستروئید
- آنترالین
- بیماتوپروست (دارویی برای کمک به رشد مژه‌ها)
- ایمونوتراپی
- متوترکسات
- مهارکننده‌های JAK
۴. درمان سرطان
شیمی‌درمانی می‌تواند به فولیکول‌های مو آسیب برساند و علت ریزش مو ناگهانی روی سر و بدن شود. اینکه فرد در طول شیمی‌درمانی چه مقدار مو از دست می‌دهد به شرایط او و داروی مورد استفاده بستگی دارد. همه بیماران در طول درمان موهای خود را از دست نمی‌دهند و بعضی از افراد ممکن است نازک شدن مو یا ریزش کامل مو را تجربه کنند. اگر علت ریزش مو شدید شیمی‌درمانی باشد، معمولاً موهای سر، ناحیه تناسلی، بازو و پاها، ابروها و مژه‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرند. پوست سر نیز ممکن است دچار خارش و درد شود.
پرتودرمانی نیز می‌تواند با آسیب رساندن به فولیکول‌های مو یکی از عوامل ریزش مو باشد. در این مورد، دوز تابش تعیین می‌کند که چقدر مو از دست رفته یا اینکه ریزش مو تا کی طول می‌کشد. به‌طور معمول ریزش مو چند هفته پس از درمان شروع می‌شود و چند ماه بعد، موها دوباره شروع به رشد می‌کنند. با این حال، رشد مجدد بستگی به آسیب فولیکول مو دارد.
ریزش مو در اثر عوارض درمان‌های سرطان معمولاً اجتناب‌ناپذیر است. اما گاهی پزشک استفاده از کلاه خنک کننده را برای کمک به کاهش خطر ریزش مو پیشنهاد کند. راه‌های دیگر برای کمک به مدیریت ریزش مو در بیماران مبتلا به سرطان عبارتند از:
- استفاده از کلاه‌گیس
- پوشاندن سر با روسری یا کلاه
- برای جلوگیری از ریزش و تحریک بیشتر موها را به‌آرامی شانه کنید.
- اجتناب از بستن موها با مدل‌هایی که آنها را می‌کشد
- کوتاه کردن موها
۵. استرس
استرس می‌تواند علت ریزش شدید موها باشد که به‌عنوان تلوژن افلوویوم شناخته می‌شود. اگر ماه‌ها بعد از یک موقعیت استرس‌زا، موهای شما شروع به ریزش کند، احتمالاً استرس دلیل ریزش مو است. عوامل استرس‌زا که می‌توانند باعث ریزش مو شوند عبارتند از:
- از دست دادن بیش از 10 کیلوگرم وزن در مدت کوتاه
- زایمان
- موقعیت‌های زندگی پر استرس مانند بیماری یکی از اعضای خانواده، طلاق یا از دست دادن شغل
- انجام عمل جراحی
- بهبودی از بیماری (به خصوص بیماری همراه با تب بالا)
- قطع مصرف قرص‌های ضد بارداری هورمونی
بهترین راه برای درمان ریزش موی ناشی از استرس، کنترل آن و خودمراقبتی است. اگر علت ریزش مو سر استرس باشد، معمولاً پس از شش تا نه ماه متوقف می‌شود و موها به ضخامت معمول خود باز می‌گردند. اما با طولانی شدن استرس، ریزش مو ممکن است ادامه پیدا کند. برخی از راه‌های کمک به مدیریت استرس عبارتند از:
- مدیتیشن
- تمرینات تنفس عمیق
- خواب کافی
- ورزش منظم
- داشتن یک رژیم غذایی متعادل و مغذی
- صحبت با یک متخصص سلامت روان یا مشاور
۶. تریکوتیلومانیا
تریکوتیلومانیا یک اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) است که باعث می‌شود افراد دست به کندن موهای خود بزنند. افراد مبتلا به اختلال در کشیدن مو می‌توانند به فولیکول مو و پوست آسیب برسانند که همین کار از دلایل ریزش مو است.
در واقع تریکوتیلومانیا یک مکانیسم مقابله با استرس و اضطراب است که به عادت تبدیل می‌شود. کودکان بیشتر به تریکوتیلومانیا مبتلا می‌شوند، اما غالباً بدون درمان، این اختلال در آنها از بین می‌رود. افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا شدیدتر ممکن است به دریافت کمک برای مدیریت استرس و درمان شناختی رفتاری (CBT) و در نهایت توقف کشیدن مو نیاز داشته باشند.
۷. بارداری و تغییرات پس از زایمان
ریزش مو در دوران بارداری شایع نیست، اما ممکن است رخ دهد. در دوران بارداری، افراد به احتمال بیشتری به بیماری‌هایی مانند پرکاری یا کم‌کاری تیروئید و کم خونی ناشی از فقر آهن مبتلا می‌شوند که از دلایل ریزش مو شدید هستند. درمان این شرایط می‌تواند به رشد مجدد موها کمک کند.
تغییرات هورمونی پس از زایمان و عوامل استرس‌زا بیشتر باعث ریزش مو می‌شوند. آیا می‌دانید پس از زایمان دلیل اصلی ریزش مو چیست؟ کاهش سطح استروژن می‌تواند باعث ریزش بیش‌ازحد مو شود. استرس و افسردگی پس از زایمان نیز می‌توانند از عوامل ریزش مو باشند. ریزش مو پس از زایمان معمولاً پس از چهار ماه بیشتر محسوس است، اما موها اغلب بعد از یک سال به میزان معمول خود می‌رسند.
۸. آسیب مو
بستن مداوم و سفت موها می‌تواند منجر به ریزش مو به نام آلوپسی کششی شود. در واقع علت ریزش مو این است که بافتن یا دم اسبی به قدری سفت و محکم است که موها را بیرون می‌کشد و به فولیکول مو آسیب می‌رساند. همچنین رنگ کردن، دکلره کردن، کراتینه و استفاده بیش از حد و خیلی محکم از برس و سشوار و اتو مو منجر به نازک شدن یا ریزش مو شود. افراد همچنین ممکن است در اثر ساییدگی لباس روی پوست، موهای خود را از دست بدهند که به آلوپسی اصطکاکی معروف است و بیشتر در پاها دیده می‌شود.
از طرفی سولفات موجود در شامپوها به‌خصوص برای کسانی که موهای خود را کراتینه یا پروتئینه کرده‌اند بسیار مضر است؛ بنابراین استفاده از شامپوهای فری سولفات برای این افراد برای جلوگیری از ریزش مو اهمیت زیادی دارد. اگرچه ممکن است قیمت شامپو بدون سولفات در مقایسه با شامپوهای معمولی سولفات‌دار بالا به نظر برسد، اما نکته این است که با خرید این محصول شما در واقع روی سلامت موهایتان سرمایه‌گاری می‌کنید.
متاسفانه آلوپسی کششی دائمی است، اما می‌توان با پرهیز از بستن موها با مدل‌های سفتی که موها را می‌کشد، از آن پیشگیری کرد. روش‌های دیگر برای کمک به جلوگیری از آسیب مو و به دنبال آن ریزش مو عبارتند از:
- شامپو زدن را با نرم‌کننده دنبال کنید
- موها را در حوله بپیچید یا با هوا خشک کنید (از کشیدن موها با حوله خودداری کنید)
- برای جلوگیری از آسیب، موها را زمانی که خیس هستند برس بزنید
- موهای خود را شل ببندید
- از بافتن یا اکستنشن مو خودداری کنید
- برای رنگ کردن دوباره موها 8 تا 10 هفته صبر کنید
- موها را خیلی زود به زود رنگ، فر یا صاف نکنید (حداقل دو هفته صبر کنید)
به یاد داشته باشید که همیشه از محصولات مناسب موهایتان استفاده کنید؛ ماسک مو بدون سولفات می‌تواند شما را از ریزش مو بعد از کراتین نجات دهد.
سخن پایانی
ریزش مو بسته به ژنتیک، تغییرات هورمونی یا شرایط سلامتی می‌تواند افراد را به‌طور متفاوتی تحت تأثیر قرار دهد. صرف نظر از علت، درمان برای رشد مجدد مو معمولاً در صورتی مؤثرتر است که زود ریزش مو را تشخیص دهید. چرا که هنگامی که فولیکول مو به‌طور دائم آسیب ببیند، مو نمی‌تواند دوباره رشد کند.
اگر موهای شما شروع به نازک شدن کرد یا ریزش سکه‌ای روی موی خود مشاهده کردید، با پزشک یا متخصص پوست خود تماس بگیرید. آنها می‌توانند به شما کمک کنند تا بفهمید چه چیزی باعث ریزش مو شده و چگونه باید آن را درمان کرد. در پایان از شما می‌خواهیم اگر نظر یا تجربه‌ای در مورد عوامل ریزش مو دارید با ما و دیگر خوانندگان ونتی پیو در میان بگذارید.
سوالات متداول
۱. دلایل اصلی ریزش مو چیست؟
طاسی الگوی مردانه و زنانه علت اصلی ریزش مو هستند. اما عوامل سبک زندگی مانند مدل موهای سفت یا سوء تغذیه و همچنین شرایط پزشکی مانند آلوپسی نیز می‌توانند باعث ریزش مو شوند.
۲. آیا COVID-19 می‌تواند باعث ریزش مو شود؟
ریزش موی موقت پس از تب ناشی از کرونا طبیعی است. چند ماه پس از تب بالا یا بهبودی پس از یک بیماری، بسیاری از مردم شاهد ریزش موی قابل توجهی هستند که به ریزش موی تلوژن افلوویوم معروف است و زمانی اتفاق می‌افتد که در اثر تب یا بیماری تعداد موها بیش از حد طبیعی به طور همزمان وارد فاز ریزش (تلوژن) چرخه رشد مو شوند. بنابراین بسیاری از افراد دو تا سه ماه پس از کرونا، ریزش قابل توجه مو را مشاهده می‌کنند که می‌تواند شش تا نه ماه ادامه داشته باشد.
۳. چرا ممکن است یک نفر ناگهان موهای زیادی از دست بدهد؟
برخی شرایط از جمله آناژن افلوویوم و آلوپسی آره آتا باعث ریزش ناگهانی مو می‌شوند. افراد برای شناسایی علت ریزش موی ناگهانی باید با پزشک صحبت کنند.
۴. کمبود چه ویتامینی باعث ریزش مو می‌شود؟
یک بررسی در سال 2018 نشان داد که کمبود ویتامین D ممکن است با ریزش مو مرتبط باشد. البته برای کمک به جلوگیری از ریزش مو، افراد مبتلا به کم خونی باید از مکمل آهن و اطمینان از دریافت کافی ویتامین C بهره مند می‌شوند. سایر ویتامین‌ها و مواد معدنی نیز ممکن است در ریزش مو نقش داشته باشند که برای تشخیص باید پزشک برای شما یک آزمایش خون تجویز کند.
